Op 11 oktober jongstleden heeft het Gerechtshof te Amsterdam uitspraak gedaan in een zaak tussen een fotograaf en een online nieuwsdienst. De fotograaf vorderde een schadevergoeding omdat de nieuwsdienst zonder zijn toestemming een door de fotograaf gemaakte portretfoto had gepubliceerd. In navolging van de rechtbank wees het hof de vorderingen af.

Het ging hier om een portretfoto van de journalist Mathijs Bouman die had meegewerkt aan de foto voor een interview. De journalist stelde de foto ter beschikking aan een nieuwsdienst die de portretfoto daarop zo’n twintig keer publiceerde bij columns van Bouman – zonder toestemming van de fotograaf. 

Mag een portretfoto dan echt straffeloos zonder toestemming van de fotograaf worden hergebruikt? Waarom ving deze fotograaf bot? DuPho legt het uit. 

Het uitgangspunt van de auteurswet is dat de maker op grond van zijn auteursrecht het exclusieve recht heeft te beslissen over publicatie. Er bestaan echter veel uitzonderingen op deze regel. Eén van die uitzonderingen is artikel 19 lid 3 Auteurswet. Dat artikel bepaalt kort gezegd dat het een nieuwsblad of tijdschrift is toegestaan om een portretfoto te publiceren indien de geportretteerde daarvoor toestemming geeft en de naam van de maker wordt vermeld. Deze uitzondering is echter alleen van toepassing indien het gaat om een in opdrachtgemaakt portret, ofwel een “door of vanwege de geportretteerde personen, of te hunnen behoeve aan den maker gegeven.”

In dit geval stelde de fotograaf dat er helemaal geen sprake was van een portretfoto in opdracht. De opdracht kwam namelijk niet van Bouman, maar van een magazine dat de foto heeft gebruikt in een interview. Het hof wil daar niet aan; het stelt dat Bouman er “om redenen van promotionele en bedrijfsmatige aard” belang bij had een goede portretfoto bij het interview te publiceren. Daarom, aldus het hof, stelt de nieuwsdienst zich terecht op het standpunt dat de opdracht tot het maken van het portret in ieder geval mede ten behoeve van Bouman is gegeven, en daarmee is sprake van een opdrachtfoto.

Maar, zo stelde de fotograaf verder, ook al ís er sprake van een opdrachtfoto, dan nog had de nieuwsdienst mijn naam moeten vermelden. Op zichzelf is dat juist; de uitzondering gaat alleen op “mits daarbij de naam des makers, voor zover deze op of bij het portret is aangeduid, vermeld wordt” – aldus artikel 19 lid 4 Auteurswet. Maar daar wringt de schoen: de naam van de fotograaf was namelijk helemaal niet vermeld bij de originele publicatie.Weliswaar stond de naam in het colofon, maar het was voor de nieuwsdienst niet kenbaar dat de foto door de betreffende fotograaf was gemaakt, zo oordeelt het hof.

Wat valt hieruit te leren? In de eerste plaats is het belangrijk om ervan bewust te zijn dat een portretfoto in beginsel zonder toestemming van de fotograaf kan worden hergebruikt door een derde partij, namelijk een nieuwsblad of tijdschrift. Dit volgt eenvoudigweg uit de wet. 

In de tweede plaats kun je als fotograaf je positie verbeteren: zie erop toe dat je naam bij de foto wordt vermeld. In de algemene voorwaarden van DuPho staat deze verplichting duidelijk omschreven. Als de opdrachtgever zich daaraan houdt, en een nieuwsblad of tijdschrift de foto vervolgens hergebruikt zonder naamsvermelding dan is sprake van inbreuk en is deze partij aansprakelijk voor schade. Zorg er dus voor dat de voorwaarden van toepassing zijn en kom in actie als je naam niet wordt vermeld.

Tenslotte zullen wij bij DuPho het arrest nader bestuderen en onderzoeken of wij de tekst van de quitclaim kunnen aanpassen. Wordt dus vervolgd.