Menu Zoeken

Inbreuk op internet

Vroeger speelden de meeste inbreuken zich voornamelijk af in gedrukte vorm (kranten en boeken) of op de televisie. Tegenwoordig vinden veruit de meeste inbreuken plaats op het internet. Op dat medium heeft de illegale publicatie van foto's van anderen een grote vlucht genomen. Veel internetgebruikers nemen het met de naleving van het auteursrecht bepaald niet nauw. Het internet is echter geen vrijplaats waar foto's en andere auteursrechtelijke werken vanzelf zouden vervallen in het publieke domein. Het auteursrecht is op het internet onverkort van kracht en gebruik van foto's zonder toestemming levert vrijwel altijd een auteursrechtelijke inbreuk op.

De digitale technieken van tegenwoordig stellen velen in staat om via het internet auteursrechtelijk beschermde werken in huis te halen, te bewerken en verder te verspreiden zonder noemenswaardig kwaliteitsverlies. Niet voor niets wordt het internet ook wel aangeduid als een 'elektronisch vergiet' of de 'grootste kopieermachine ter wereld, bediend door een miljoenenleger van gevaarlijke en anonieme piraten'. Deze onbeperkte kopieermogelijkheden in combinatie met de vrije toegang tot miljoenen andere internetgebruikers hebben geleid tot een explosieve verspreiding van beelden via dit medium. Veel fotografen stuiten doorgaans toevalligerwijs op onrechtmatig gebruik van hun foto's op het internet. Dat hangt samen met de anonimiteit van het computergebruik. Welke personen schuilgaan achter de illegale verspreiding op het internet van auteursrechtelijk materiaal, is vaak moeilijk te achterhalen. Gelukkig kunnen tegenwoordig internet service providers en forumhouders in rechte worden aangesproken indien zij weet hebben van het bestaan van inbreukmakend materiaal op hun systemen

Inmiddels hebben al heel wat fotografen de inbreukgevoeligheid van het internet aan den lijve ondervonden. Temidden van duizenden foto's ontdekte fotograaf Peter van Rijswijk zijn foto van de actrice en schilderes Wieteke van Dort op de site van Galeries.nl, een kunstsite met informatie over galeries, musea, kunstuitlenen, kunstenaars, beurzen, veilingen en exposities. Bovendien werd zijn naam niet bij de foto vermeld. Van Rijswijk stapte in 2005 naar de rechter en eiste op grond van deze schending van zijn auteursrechten een schadevergoeding van bijna tienduizend euro. Galeries.nl betwistte dat er sprake was van inbreuk op het auteursrecht. Het bedrijf stelde onder meer dat het uit mocht gaan van de schijn van toestemming voor openbaarmaking. De bewuste foto was namelijk een publiciteitsfoto, die door galerie Pulchri aan Galeries.nl was toegezonden. De rechter stelde echter vast dat Galeries.nl evengoed toestemming had moeten vragen. De afspraak tussen Van Rijswijk en Van Dort was namelijk uitdrukkelijk beperkt gebleven tot gebruik van de foto voor de uitnodigingen en voor het huisblad van galerie Pulchri. Dit gebruik stond ook als zodanig op de factuur van Van Rijswijk. Pulchri was ook niet bevoegd om namens Van Rijswijk toestemming voor plaatsing van de foto op het internet te geven.

Daarnaast stelde Galeries.nl zich op het standpunt dat zij als een soort internet service provider niet verantwoordelijk kon worden gehouden voor de inbreuk. Haar rol zou slechts beperkt zijn gebleven tot het opslaan van informatie afkomstig van de diverse galeries. De rechter oordeelde echter dat de rol van Galeries.nl aanzienlijk actiever was. Met het eigenhandig scannen van de foto en het selecteren en bewerken van tekst had het bedrijf wel degelijk invloed uitgeoefend op de inhoud van de website. De rechter stelde Van Rijswijk voor wat betreft de auteursrechtelijke inbreuk in het gelijk, maar matigde de door hem gevorderde schadevergoeding tot 450 euro voor de inbreuk en 450 euro voor het ontbreken van naamsvermelding. De gevorderde aanvullende vergoeding van 200 procent wees de rechter af. Hoewel het uiteindelijke schadebedrag dus vrij laag uitviel, is dit toch een belangwekkende uitspraak. We weten nu dat de beheerder van een website die controle uitoefent over de inhoud daarvan, aansprakelijk kan worden gehouden voor eventuele schade die uit de inhoud van die website voorvloeit. Dit wordt niet anders door de website te 'vermommen' als een forum of door het gebruik van welke technologie dan ook.

Opvallend genoeg oordeelde de rechter in 2006 dat het ongevraagd overnemen van foto's in verkleinde vorm (als thumb nails) niet altijd een auteursrechtinbreuk hoeft te zijn. In deze zaak stonden enkele NVM-makelaars tegenover de aanbieder van de zoekmachine Zoekallehuizen.nl. Deze aanbieder had zonder toestemming foto's van te koop staande huizen op de websites van verschillende NVM-makelaars overgenomen en in verkleinde vorm op de eigen website afgebeeld. De rechter oordeelde dat de auteursrechtelijk relevante trekken – met name de afstand waarop een woning is gefotografeerd, de gekozen hoek waaronder de foto is genomen en het al dan niet inspelen op de natuurlijke belichting – door de verkleining van deze foto's geheel verloren waren gegaan. Een opmerkelijke uitspraak, aangezien de auteursrechtelijk relevante trekken door de verkleining niet wezenlijk veranderen. Het zou wellicht logischer zijn geweest als de rechter het gebruik van verkleiningen zou hebben toegestaan op grond van het citaatrecht (zie paragraaf 6.4).