Menu Zoeken

Tussenpersonen

In plaats van foto's zelf aan de man te brengen kunnen fotografen ook een tussenpersoon in de arm nemen, in de vorm van een agentschap of een stockbureau. Een agentschap probeert veelal het talent van de fotograaf te verkopen aan bijvoorbeeld reclamebureaus, in de hoop daarmee nieuwe opdrachten binnen te slepen. Stockbureaus verzamelen foto's die ze aan de markt aanbieden. Afnemers hoeven dan niet rechtstreeks opdracht aan een fotograaf te geven, maar kiezen uit de bestaande voorraad van het stockbureau. Sinds de digitalisering is de markt voor de stockbureaus enorm veranderd. Dankzij de directe beschikbaarheid van grote hoeveelheden foto's op de websites van stockbureaus als het ANP en Hollandse Hoogte in Nederland, en Corbis en Getty in Amerika, zijn deze bureaus snel gegroeid. Wereldwijd zijn op het internet de laatste jaren groeiende hoeveelheden stockbeelden te vinden. Veel van deze foto's kunnen gratis, of voor een heel laag bedrag, gebruikt worden en vormen daarmee een bedreiging voor de omzet van fotografen.

Wie een stockfoto koopt, verkrijgt daarmee een licentie in de vorm van een recht tot publicatie van het beeld. De prijs is afhankelijk van het soort gebruik, de oplage, het verspreidingsgebied en de tijdsduur. Het auteursrecht op de foto blijft bij de fotograaf of het stockbureau. Hoe de auteursrechten onderling zijn geregeld, zal per situatie verschillen. Daarom doet de fotograaf er goed aan om het aansluitingscontract van het stockbureau, waarin de rechten en plichten van de fotograaf en het stockbureau worden geregeld, vooraf zorgvuldig te lezen.

Wanneer een fotograaf besluit om zijn foto's aan een stockbureau te leveren, zal hij met een aantal zaken rekening moeten houden. Stockbureaus zullen altijd proberen om hun beelden zo vaak mogelijk te verkopen, voor de meest uiteenlopende gebruiken, in vele landen en over een zo lang mogelijke periode. Zij leveren dus in de regel geen uniek product. Om toch een zekere mate van exclusiviteit aan de afnemer te garanderen, zullen de meeste stockbureaus waarborgen dat klanten uit dezelfde branche niet gelijktijdig identieke of praktisch gelijke beelden gebruiken. Om die reden zullen fotografen dan ook vaak exclusiviteit moeten garanderen en geen identieke of sterk gelijkende foto's aan concurrerende stockbureaus aanbieden. Afnemers zitten er immers niet op te wachten om later te ontdekken dat hun concurrent hetzelfde beeld via een andere bron betrokken heeft. Een fotograaf die zich niet aan zo'n exclusiviteitbeding houdt, loopt grote kans door het stockbureau aansprakelijk te worden gesteld voor de eventuele schade.

Los van het mogelijke exclusiviteitbeding is er nog een ander probleem waar fotografen serieus rekening mee moeten houden als ze hun werk leveren aan een stockbureau. Wanneer een fotograaf foto's aan een stockbureau levert waarop ook rechten van derden rusten (bijvoorbeeld de auteursrechten van de schilder als er ook nog een schilderij op de foto staat, of de portretrechten van de persoon op de foto) zal het stockbureau die foto's alleen willen verkopen als de fotograaf de verantwoordelijkheid voor het regelen van die rechten op zich neemt. Om zelf niet in juridische problemen te komen vragen veel stockbureaus aan fotografen om een zogeheten 'vrijwaring' te ondertekenen. Als er later juridische problemen ontstaan (zie paragraaf 4.17) dan is de fotograaf de klos en loopt hij het risico op flinke schadevergoedingen. FotografenFederatie adviseert al haar fotografen dan ook om in deze gevallen geen vrijwaringverklaring te ondertekenen.