Menu Zoeken

Reclamefoto’s

De meeste reclamefoto’s voldoen met gemak aan de criteria voor auteursrechtelijke bescherming. Denk aan de herkenbare Grolsch-foto’s van Paul Huf of de controversiële reclamecampagne van Benetton. In uitzonderlijke gevallen vissen productfoto’s met een sterk ‘technisch’ karakter, zoals perfecte reproducties van levensmiddelen of schilderijen voor bijvoorbeeld tentoonstellingscatalogi, achter het net. In 1990 ontzegde de rechter bijvoorbeeld auteursrechtelijke bescherming aan de productfoto van een bankstel in een showroom. De fotograaf, J.H.M. Cuijpers, had in opdracht van Schreurs Meubelen een kleurenfoto gemaakt van een eikenhouten bankstel met bekleding. Het bankstel stond in een hoek en op een tegelvloer. Aan de wanden hingen twee wandversieringen. Op de salontafel was een vaas geplaatst. Op verzoek van Schreurs drukte het Limburgs Dagblad de foto af als onderdeel van een advertentie. Cuijpers stapte naar de rechter maar kreeg nul op het rekest. De rechter oordeelde dat de fotograaf geen werk had geleverd waarop de Auteurswet van toepassing was. Ieder ander zou in gelijke omstandigheden (vrijwel) dezelfde foto hebben gemaakt. De overweging van de rechter in deze zaak luidde:

"De persoonlijke inbreng van de fotograaf is – gezien het eindproduct – verregaand ondergeschikt aan de kennelijke doelstelling van een natuurgetrouwe en professioneel technisch correcte registratie van de te fotograferen voorwerpen. De foto mist daardoor voldoende eigen oorspronkelijk karakter en persoonlijk stempel van de maker."

Bij de juistheid van dit vonnis kun je echter een vraagteken plaatsen. De fotograaf in kwestie heeft bijvoorbeeld beslissingen moeten nemen bij het positioneren van zijn onderwerpen. Een Nederlandse jurist schreef ooit: ‘Ook het maken van de meest simpel ogende compositie – bijvoorbeeld een pizza op boerenbont in een huis-aan-huis drukwerk – kan nog altijd veel creativiteit vereisen. ’Er zijn dan ook meer voorbeelden van rechterlijke uitspraken waarin dergelijke reclamefoto’s juist wel auteursrechtelijk erkend worden. Zo oordeelde de rechter in 1988 ten aanzien van productfoto’s van groenten dat deze in auteursrechtelijke zin voldoende oorspronkelijk waren. Het tuinbouwbedrijf Sluis had door een van haar werknemers foto’s laten maken van gewassen prei, broccoli, paprika, radijs, Chinese kool, kasspinazie, kropsla en ijssla ten behoeve van haar verpakkingen, catalogi en persberichten. Concurrent De Twee Gebroeders had deze foto’s zonder toestemming overgenomen voor gebruik in zijn advertenties. De rechter bepaalde dat gelet op de compositie en andere aspecten de foto’s een eigen en oorspronkelijke vorm en karakter hadden. Het waren niet louter toevallige afbeeldingen van willekeurige groenten. De fotograaf had wel degelijk eigen keuzes gemaakt met betrekking tot de belichting, afstand en richting.

Advocaat-Generaal mr. C. Asser in zijn Conclusie (overweging 2.26) bij HR 1 juni 1990, Nederlandse Jurisprudentie 1991, 377 (Kluwer/Lamoth)