Menu Zoeken

Te ruim gebruik

Een opdrachtgever kan in strijd met de gemaakte afspraken ook een te ruim gebruik van de foto maken. Als de afspraken van de licentieovereenkomst overschreden worden, is dat ook een inbreuk. Hiervan is bijvoorbeeld sprake als een fotograaf alleen toestemming heeft gegeven voor het gebruik van zijn foto in drukwerk en de opdrachtgever de foto desondanks ook op diens website gebruikt. Of wanneer alleen toestemming was gegeven voor gebruik in Nederland, maar de foto ook in het buitenland verschijnt.

Een voorbeeld van een dergelijke schending betreft een rechterlijke uitspraak uit 1984 [noot 20]. De fotograaf Jan Swinkels had een serie foto's van prinses Irene met haar kinderen in licentie geleverd aan Benelux Press. Op uitdrukkelijk verzoek van de prinses had de fotograaf bedongen dat Benelux Press de foto's naar eigen goeddunken mocht doorleveren, maar niet aan de roddelpers − in het bijzonder de tijdschriften Story en Privé. Benelux Press leverde de foto's ondanks deze afspraak toch aan Uitgeverij Spaarnestad, die ze afdrukte in het blad Story. De rechter oordeelde dat Spaarnestad in strijd had gehandeld met de haar bekende licentieovereenkomst tussen de fotograaf en Benelux Press en daarmee de auteursrechten van Swinkels had geschonden. Saillant in deze zaak is dat Story ondanks deze uitspraak de foto's nog een aantal keer publiceerde. Uitgeverij Spaarnestad werd in een tweede rechtszaak dan ook wederom terechtgewezen.

Nog een voorbeeld van een overtreding van de licentieovereenkomst betreft een geschil in de jaren negentig tussen de Volkskrant en een aantal freelance journalisten. Zonder toestemming had de krant eerder verschenen artikelen op cd-rom en internet gepubliceerd. De Volkskrant meende hiertoe gerechtigd te zijn aangezien de licentieovereenkomsten uit de jaren tachtig ook dergelijke nieuwe exploitatievormen zouden dekken. De freelancers betwistten dat en stapten naar de rechter. Die overwoog dat tijdens het sluiten van de overeenkomst niet te voorzien was geweest dat de bijdrage van de journalisten ook gebruikt zouden worden in digitale vorm. Dit betekende dat dit nieuwe gebruik niet onder de licentieovereenkomst viel. De Volkskrant moest de geconstateerde inbreuk staken en een extra vergoeding betalen. Weliswaar waren de freelancers in dit geval geen fotografen, maar deze uitspraak is evengoed op hen van toepassing.

Er is overigens geen sprake van inbreuk wanneer een uitgever zonder nadere afspraken daarover de foto op een boekomslag tevens gebruikt in een dagbladadvertentie ter promotie van dat boek. Dergelijk gebruik is naar de letter van de wet weliswaar een nieuwe openbaarmaking, maar in de praktijk kan men ervan uitgaan dat de vergoeding voor de reclamefunctie van de omslagfoto is inbegrepen in het bedrag dat de fotograaf in eerste instantie voor de omslagfoto heeft gekregen. Het moet wel zo zijn dat de gehele omslag wordt afgebeeld en niet alleen de foto; afzonderlijk gebruik van de foto wordt namelijk wél gezien als een nieuwe openbaarmaking.